وزیر امور خارجه گفت: چه به برجام نمره ۵ بدهیم چه ۹۵، باید بیشترین استفاده را از آن انجام دهیم و این مانع نمی‌شود از اینکه همواره حواسمان باشد که امریکایی‌ها بدعهد بوده و هستند.
محمد جواد ظریف درباره نمره برجام بعد از گذشت یک سال اظهار داشت:اگر بخواهیم به برجام نمره بدهیم، حتماً با توجه به ظرف زمانی و شرایط بین‌المللی نمره بسیار خوبی می‌گیرد، اما اگر بخواهیم به نحوه اجرای امریکایی‌ها نمره بدهیم احتمالاً نمره پایین می‌گیرد.
وی گفت: برجام باید هم در ظرف زمانی خودش بررسی و ارزیابی شود و هم در واقعیت جهانی که به تصویب رسید و از بعد دیگر نیز برجام را باید از منظر نحوه اجرای توافق ارزیابی کرد.از نظر زمانی ، مذاکرات مرتبط با برجام برای توافق اولیه در دولت یازدهم زمانی آغاز شد که هر چند ماه یک بار تحریم جدیدی علیه کشورمان در کنگره امریکا تصویب می‌شد و معروف بود که نتانیاهو به واشنگتن سفر نمی‌کند مگر اینکه با یک تحریم جدید بازگردد.
ظریف ادامه داد: مذاکرات مربوط به برجام زمانی آغاز شد که کنگره و مجلس نمایندگان امریکا قانونی را تصویب کرده و منتظر رفتنش به سنا بودند که براساس آن فروش نفت کشورمان در کمتر از یک سال به صفر برسد.
امریکایی‌ها در یک بازه زمانی یک و نیم ساله توانسته بودند فروش نفت کشورمان را از بیش از ۲ و نیم میلیون بشکه در روز به کمتر از روزانه یک میلیون بشکه برسانند .
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: با این قلدری و فشارهایی که امریکایی‌ها بر کشور ما می‌آوردند می‌توانستند
در مدت کوتاهی فروش نفت کشورمان را به صفر برسانند.ظریف بابیان این که مذاکرات منتج به برجام زمانی آغاز شد که براساس همین قانون کنگره، رئیس جمهوری امریکا دیگر حتی اجازه نمی‌یافت که مقررات را تعلیق کندافزود:
در آن زمان اگر لایحه ای که در مجلس نمایندگان این کشور با رأی بسیار بالا تصویب شد به سنا هم رفته بود و به امضای اوباما می‌رسید تقریباً در هیچ زمانی هیچ یک از تحریم‌های این کشور نمی‌توانست تعلیق شود زیرا تعلیق نیازمند رأی دو سوم اعضای کنگره بود؛بنابراین برجام در زمانی تصویب شد که شش قطعنامه لازم الاجرای شورای امنیت تحت فصل هفتم تلاش می‌کرد ایران را از حق خودش برای بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای محروم کند؛ البته حق ما ربطی به قطعنامه شورای امنیت ندارد ،اما بالاخره این شورا می‌گفت ایران اجازه ندارد از این حق استفاده کند.
وزیر امور خارجه افزود: فراتر از این در حوزه موشکی حتی به کشورها اجازه می‌داد که برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری موشکی که هیچ ربطی به آن کشورها ندارد، حتی وارد اقدام نظامی‌شوند.بنابر این اگر می‌خواهیم برجام را ارزیابی کنیم باید آن را در این ظرف زمانی در نظر بگیریم؛ زمانی که مذاکرات منتج به برجام آغاز شد در شرایطی نبودیم که از نظر بین المللی مساعد باشد.
رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: اگر برجام را از این دو زاویه نگاه کنیم دستاورد بسیار مهمی‌برای جمهوری اسلامی‌ایران است که عزت مردم را حفظ کرد، حقوقشان را به رسمیت شناخت، قطعنامه‌های شورای امنیت را کنار زد و مانع از تصویب تحریم‌های جدید علیه کشورمان شد.برجام همچنین تحریم‌های پیشین مرتبط با برنامه هسته ای را کاملاً کنار زد و مانع از پیشروی تحریم‌های مرتبط با مقررات داخلی امریکا هم شد.
ظریف با طرح این پرسش که آیا این به معنی فتح الفتوح دانستن برجام است تاکید کرد: به نظر من فتح الفتوح مردم ایران هستند که نشان دادند با فشار نمی‌شود چیزی را به آنان تحمیل کرد، اما آیا فتح الفتوح مذاکره کنندگانند ، نه؛ البته مذاکره کنندگان از همه توانشان، از درایت رئیس جمهوری، از حمایت، مقاومت و دعای مردم و از همه بالاتر از هدایت‌ها و دعای مقام معظم رهبری و لطف خدا استفاده کردند و توانستند به توافق برسند.
وی با طرح این پرسش که اصلاً معنی توافق چیست افزود: معنی توافق این است که دو طرف راضی باشند ، مگر اینکه بتوان نامش را قرارداد تسلیم گذاشت وگرنه توافقی وجود ندارد که هر یک از دو طرف بتوانند بگویند ۱۰۰ در صد به نفعشان است .چنین چیزی در جهان خارج وجود ندارد.به همین علت است که امروز در سالروز تصویب برجام مقالاتی در امریکا نوشته می‌شود مبنی بر اینکه این کشور چه امکاناتی مانند اجماع بین المللی علیه ایران و ممنوعیت برنامه موشکی این کشور را از دست داده است.
ظریف با اشاره به مطالب مطرح در یکی از جلسات استماع کنگره درباره برنامه موشکی کشورمان افزود: در آن جلسه نمایندگان، دولت این کشور را زیر سئوال بردند که چرا قطعنامه ۱۹۲۹ با آن محکمی‌را درباره برنامه موشکی ایران از دست داد و آن را به بندی تبدیل کرد که اولاً اجباری نیست و ثانیاً ایران را معاف کرده است؟نمایندگان در این جلسه اعلام کردند ایرانی‌ها توانسته اند از طریق مذاکره کلمه ای را به این معنی وارد کنند که اگر برنامه موشکی برای سلاح هسته ای طراحی نشده باشد در حوزه این قطعنامه قرار نمی‌گیرد یعنی حوزه ای که تبلیغات فراوانی درباره آن علیه ما می‌شد.ظریف مواضع اخیر بان کی مون درباره برنامه موشکی کشورمان را نامربوط دانست و تصریح کرد: متأسفانه دبیر کل سازمان ملل متحد در سال‌های گذشته سابقه خیلی خوبی هم از خودش به جای نگذاشته است.به ویژه در موضوع خارج کردن نام عربستان سعودی از فهرست کودک‌کش‌ها. خود او هم اعلام کرد یکی از سخت ترین تصمیمات دوران زندگی اش بوده که تأثیر بسیار بدی بر اعتبار سازمان ملل گذاشته است بنابراین باید در نظر بگیریم که چگونه می‌خواهیم برجام را ارزیابی کنیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی بر جدیت و رعایت دقت در اجرای تعهداتمان در برجام و جلوگیری از بدعهدی طرف مقابل در این زمینه تاکید کردوبا تبیین مزایا و موانع اجرای برجام گفت: یکی از ابعادی که باید در ارزیابی برجام در نظر گرفت اختلاف میان قانون و نحوه اجرای آن است.
وی افزود: هیچ قانونی را با نحوه اجرایش نمی‌سنجند.
تقریبا تمام مقررات حقوق بین الملل را یک یا چند نفر نقض می‌کنند، اما آیا این به معنی خوب نبودن مقررات است؟بسیاری از مقررات حقوق بین‌الملل و بسیاری از توافق‌های بین المللی آنطور که همه طرف‌ها به آن معتقدند، به طور کامل اجرا نمی‌شود
اما آیا این به آن معنی است که آن توافق‌ها ایرادی دارد؟
برای مثال اگر کسی از چراغ قرمز عبور کند آیا به معنی این است که قاعده داشتن چراغ راهنمایی بد است؟ آیا حتی اگر نظام تشویق و تنبیه و جریمه ای
که اعمال می‌شود باز هم مانع از عبور برخی از چراغ راهنمایی نشود آیا باید حکم بر ابطال چراغ قرمز داد یا اینکه می‌گوییم فرد متخلف آدم درستی نبوده است و باید راهکاری برای وادارکردنش به پیروی از قانون پیدا کرد؟نمی‌گویم برجام فتح الفتوح است اما می‌گویم سندی کاملا قابل دفاع است.ما شخصیت امریکایی‌ها و گرایش‌های آنان را در نظر داشتیم. واقعیات داخلی نظام امریکا را به خوبی می‌شناختیم و برای همین بود که با درایت و تیزبینی مقام معظم رهبری و رئیس جمهوری شرایطی را برای کشورمان پیش بینی کردیم که آن را تا حد بسیار زیادی در قبال اقدامات امریکایی‌ها مصونیت بدهیم.
ظریف یکی از این ظرفیت‌ها را استفاده از برجام برای اقتصاد مقاومتی دانست و افزود: استفاده از این ظرفیت برای این بود که اقتصاد کشورمان را در قبال خطرهای ناشی از بدعهدی‌های امریکا مقاوم کنیم .اگر مجموعه این عوامل را در نظر بگیریم در سالروز به نتیجه رسیدن برجام می‌توانیم به مردم خوب ایران بگوییم که این توافق حتما سبب سربلندی آنان در عرصه بین المللی شده است.
رئیس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: دنیا مردم ایران را به عنوان ملتی می‌شناسد که در برابر زور و فشار مقاومت می‌کند اما همزمان آماده مذاکره است و پس از مذاکره هم عهد و پیمان خود را جدی و با دقت رعایت می‌کند و به طرف مقابل نیز اجازه بدعهدی نمی‌دهد. ملت و مسئولان ذیربط به این موضوع توجه دارند و آن را پیگیری می‌کنند.
ظریف بهره مندی از برجام را نیازمند اجماع ملی دانست و تصریح کرد: امروز هیچ کس در کشورمان از اثبات اینکه برجام به خوبی اجرا نمی‌شود نفعی نمی‌برد.
وی افزایش میزان صادرات نفت کشورمان از کمتر از یک میلیون بشکه در روز ظرف ۶ ماه به بیش از دو میلیون بشکه، عادی شدن شرایط حمل و نقل و برقراری رابطه بسیاری از بانک‌ها با بانک‌های کشورمان را از دستاوردهای برجام برشمرد.
ظریف گفت: البته تعدادی از بانک‌ها هنوز از مقررات امریکایی‌ها وحشت دارند، اما ما معتقدیم این وحشت بیشتر نوعی وحشت روانی و ناشی از محافظه کاری ذاتی موسسات پولی و بانکی است نه ناشی از مقرراتی که مانع از همکاری با ایران شود.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: نصیحت من به دبیر کل سازمان ملل این است که ورود غیرکارشناسی به برجام؛ ممنوع .
ظریف با بیان اینکه همزمان با تعهدمان به اجرای برجام، به طرف مقابل اجازه بدعهدی نمی‌دهیم، گفت:
تعدادی از بانک‌های خارجی هنوز از مقررات امریکایی‌ها وحشت دارند ولی برجام می‌تواند زمینه بسیار خوبی برای کشورمان باشد و اقتصاد مقاومتی را پیش ببرد.
درهمین حال بهرام قاسمی‌سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی‌و رسانه ای وزارت امور خارجه در پاسخ به سئوال خبرنگاران درباره اظهارات منتشره به نقل از دکتر محمد جواد ظریف وزیرامور خارجه در جلسه غیر علنی پریروز مجلس تصریح کرد : همانگونه که از تعریف و عنوان جلسه غیر علنی برمی‌آید ،محتوای اینگونه جلسات غیرقابل پخش و انتشار است . برهمین اساس برخی مطالب منتشره به نقل از وزیرامور خارجه کشورمان در این جلسه ، برداشتهای شخصی ،غیر دقیق و بعضا اشتباه می‌باشد و نقل قولهای منتشره از ایشان در برخی موارد از جمله مسائل مربوط به زمان گشایش بیشتر اقتصادی تا حدی جهت دار و غیر واقع بینانه بوده و معتبر و قابل استناد نیست.
واکنش وزارت خارجه به گزارش جانبدارانه دبیرکل سازمان ملل
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان گزارش ۶ ماهه دبیرکل سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ را نامتوازن و جانبدارانه دانست و تاکید کرد: به هیچکس اجازه حتی اظهارنظر درباره سیستم دفاعی خود را نمی‌دهیم.
بهرام قاسمی‌اظهار داشت: این گزارش تحت فشار آشکار آمریکا بر دبیرخانه سازمان ملل تنظیم شده و اتهامات وارده در آن علیه جمهوری اسلامی‌ایران بی‌اساس است.
وی این گزارش را با روح و متن برجام و حتی قطعنامه ۲۲۳۱ متعارض دانست و افزود: این در حالی است که قطعنامه ۲۲۳۱، برجام و تأئید و توافق درباره آن را نشانه تغییری بنیادین در بررسی برنامه هسته‌ای ایران توسط شورای امنیت عنوان کرده است.سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: این گزارش‌دهی دبیرکل یک رویه اداری و تکراری و صرفا جنبه توضیحی داشته و عاری از هرگونه پیگیری اجرایی و عملی از سوی شورای امنیت سازمان ملل است.
قاسمی‌اشاره گزارش دبیرکل سازمان ملل به کوتاهی‌های آمریکا و طرف‌های غربی در عمل به تعهدات خود در برجام را گام مثبتی دانست، اما تاکید کرد: این که گزارش از کنار این موارد به سادگی عبور کرده و از درخواست جدی از اعضای ۱+۵ برای پایبندی به تعهداتشان طفره می‌رود، مایه تاسف است.
وی افزود: جامعه بین‌المللی انتظار دارد دبیرکل سازمان ملل موارد کوتاهی آمریکا و برخی از دیگر اعضای ۱+۵ در عمل به تعهدات برجامی‌خود را که مورد گواهی بسیاری از کشورها است، به روشنی و صراحت منعکس کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: ابراز نگرانی این گزارش نسبت به آزمایشات موشکی ایران، اقدامی‌کاملاً مغرضانه و جانبدارانه است، چون برخلاف نص صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و صرفاً با استناد به معیارهای اعلام شده توسط آمریکا و با زیر پا گذاشتن همه اصول حرفه‌ای وکاملا خارج از حیطه اختیارات دبیرکل در این رابطه اظهار نظر کرده است.
قاسمی‌افزود: جمهوری اسلامی‌ایران مجددا تاکید می‌کند که موشک‌های بالستیک ایران به دلیل آن که برای حمل کلاهک‌های هسته‌ای طراحی نشده‌اند به هیچ عنوان در حیطه صلاحیت قطعنامه ۲۲۳۱ قرار نمی‌گیرند ، لذا جمهوری اسلامی‌ایران به هیچ کسی اجازه حتی اظهار نظر درباره سیستم دفاعی خود را نمی‌دهد.
وی با بیان این که برجام حاصل یک تلاش طولانی جمعی برای به ثمر رساندن رهیافت دیپلماتیک در راستای حل یک بحران ساختگی و ناخواسته بوده است، تاکید کرد: پایداری برجام نیازمند اراده سیاسی همه طرف‌ها در پایبندی به تعهداتشان و اقدامات حرفه‌ای و حمایتگرانه نهادهایی نظیر سازمان ملل است.
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: ایران در تداوم سیاست اصولی خود برای حل و فصل دیپلماتیک موضوع، به تعهداتش پایبند بوده است و خواهد بود؛ با این وجود، تأکید می‌کند موفقیت این سیاست، صرفاً در گرو اقدام متقابل و صادقانه همه طرف‌ها در اجرای کامل و به‌هنگام همه تعهداتشان است و جمهوری اسلامی‌ایران در صورت پایبند نبودن طرف مقابل ،اقدام مقتضی متقابل را به عمل خواهد آورد.
قاسمی‌با بیان این که بی‌نتیجه بودن اتخاذ رویکرد تقابلی از سوی شورای امنیت علیه ایران، بارها ثابت شده است، تاکید کرد: تلاش در راستای تکرار این رویکرد، اقدامی‌غیرسازنده است، که بارقه‌های امید ناشی از توافق درباره برجام و توسل به راه‌حل دیپلماتیک را از بین خواهد برد.
سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: جمهوری اسلامی‌ایران هشدار می‌دهد که تکرار تجربه گذشته، روح حاکم بر برجام و فضای مثبت ایجاد شده در نتیجه آن را، مسموم خواهد کرد و این به نفع هیچ یک از طرف‌ها و جامعه بین‌المللی نخواهد بود.